Комбинативтiк өзгергiштiк

Харди — Вайнберг заңының әсер ету талабы табиғатта сақталмайды. Сыртқы факторлар әсерiнен  аллелдер жиiлiгi үнемi өзгерiп отырады, және онсыз қарапайым эволюциялық құбылыс мүмкiн емес. Қандай факторлар эволюцияға әсер етедi және олардың әсерi неден көрiнедi ?

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: рекреациялық география жайлы мәлімет беру, рекреация дегеніміз не, маңызын көрсету.

Рекреация (поляк тіліне аударғанда rekreacja – демалу, латын тілінен аударғанда recreation – қалпына келтіру) – ол:

1)    мейр ... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Рекреациялық географияда қолданылатын әдістер жайлы мағлұмат беру. Әсіресе картографиялық әдістің маңызы.

Рекреациялық география ғылым жүйесіндегі әдістер: тарихи, салыстырмалы, картографиялық, анализдік-статистикалық, экспедициялық зерттеулер, математикалық модельдеу әдістерін, медико-биологиялық ғылымдарды (баланстық, әлеуметтік зерттеулер және т.б.) жатқызуға болад ... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Рекреация әлеуметтік-экономикадаңы маңызы жайлы білім беру. Рекреацияның әлеуметтік-экономикалық функциялары.

1) медико-биологиялық функция – ол санаториялық-курорттық емделу және сауығу. Туризм арқылы сауығу – адамның өндірістік-өнеркәсіптік жұмыс кезіндегі психикалық жүйесін қалпына келтіру.

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: рекреациялық ресурстардың маңыздылығы, сипаты жайлы білім беру.

Рекреациялық ресурстарды тиімді пайдалану және қалпына келтіруде экономикалық бағалауды қажет етеді.

Рекреациялық ресурсарды экономикалық бағалаудың мақсаты – рекреациялық ресурстарды жоюда немесе осы аумақта басқа да ... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Рекреациялық сұраныс. Рекреациялық қызметтегі территорялық ұйымдастыруының негіздері жайлы білімдерін бекіту.
Зерттелетін аумақта орналасқан «өнімді» экономиканың қай салаға жататын ескеру қажет.

Экономикалық бағалау екі түрге бөлінеді:

1. рекреациялық ... Читать дальше »

Топографиялық картада   белгіленген ауданның рекреациялық жүктемеге топырақтық-өсімдіктік жамылғысының тұрақтануының анализі

Дәріс мақсаты: Рекреациялық географияның құрылымы   мен классификациясы. Топографиялық картада   белгіленген ауданның рекреациялық жүктемеге топырақтық-өсімдіктік жамылғысының тұрақтануының анализі  жайлы біл ... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Рекреациялық аумақтардың негізгі типтері орналасу заңдылықтарынның ерекшелігінің классификациясы жайлы білімдерін қалыптастыру.

Рекреация және туризм үнемі бір-бірімен тығыз байланыста. Рекреацияға қызметке тұрғылықты жерінің ауысуынан басқа барлық түрлері жатады, ал туризм – ол оқу, кәсіби туризм, сауықтыру рекреациясы, шоп турлар, саясаттық туризм жатады. Осы ... Читать дальше »

Рекреациялық сұраныстың және оның халықтың халықаралық мамандануына әсерін оқу. Рекреациялық және бос уақыт

Дәріс мақсаты: Рекреациялық саланың дамуы мен территориялық ұйымдастыруының жағдайы мен факторлары. Рекреациялық сұраныстың және оның халықтың халықаралық мамандануына әсерін оқу. Рекреациялық және бос уақыт жайлы түсінік қалыптастыру.

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Рекреациялық аудандастыру. ТМД рекреациялық зоналарының басты орналасуы жайлы білім беру.

Зерттелетін аумақта орналасқан «өнімді» экономиканың қай салаға жататын ескеру қажет.

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Қазақстандағы рекреациялық саланың пайда болуы, тарихына шолу.

Қазақстандағы рекреациялық саланың пайда болуы КСРО мен байланысы. Рекреация дамуының орта жағдайлар факторы. Негізгі туристік аумақтардың орналасуы.

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Географияны оқыту әдістемесі педагогикалық ғылымдардың арасындағы ерекшелігін анықтау.  Географияны оқыту әдістемесі басқа ғылымдармен байланысын анықтап салыстыру. Әдістеме ғылымының зерттеу әдістеріне талдай жасай алу.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

1. Географияны о ... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Географияны оқыту мақсаттары ұғымы туралы түсінік қалыптастыру және оны анықтай білу. Мектеп курсындағы география пәнінің алатын орны, зерттеу бағыттарына талдай жасай алу. Мектеп география курсының мазмұныныа логикалық талдау.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

1.  «Оқы ... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Мұғалім мен мектеп жұмысының нәтижелі, табысты болуы оқыту әдісіне байланысты екендігін ескере отырып, оқыту әдістерінің құрылымын, жіктелуімен таныса отырып сабақты мәнді өткізуге дағдыландыру. Оқушылардың танымдық әрекеттерінің сипатына қарай оқыту, ондаң әдістің мазмұнымен, мұғалімнің, оқушының  әрекетімен таныс болуы қажет.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Географиялық білімдер туралы түсінік қалыптастыру, ондағы         географиялық заңдылықтар, елестету туралы білімдерді анықтап, бұл үрдістің негізгі кезеңдерінің сипаты және оқушылардың білімді игеруіндегі ерекшеліктерін ескере өту.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Оқыту құралдары жүйесі ұйымдастырудың ең оңтайлы түрі кабинеттік жүйе екендігін ескере отырып, мектеп географиясындағы география кабинетін құру, оның оқу тәрбие жұмыстарын ұйымдастырудағы маңызын анықтау.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

1. Географияны оқыту ... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Көрнекі құралдар білім берудің ерекше құралы бола отырып, оқушылардың білімділік қасиеттерін – ойлау, сөйлеу, түсіндіре білу, баяндай алу амалдарын үйренуін қалыптастырады. Мектеп курсындағы география пәнінен көрнекілік құралдардың түрлерін, мақсатын, қолдану аясын анықтап онымен жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Оқу жұмыстарын жоспарлауды, сабақтың мақсаты мен мазмұнын анықтау; оқыту әдістері мен құралдарын таңдай алу, білім мен іскерлікті бекіту, оқушылардың білімдерін тексеру, үйге тапсырма беру сияқты негізгі жұмыстармен таныстырып дағдыландыру.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты:  Сыныптан тыс жұмыстар географияның оқу тәрбие жұмыстарына қажетті құрамды бөлігіекендігін ескере отырып,  сыныптан тыс жұмыстардың негізгі формаларының сипатына талдау жасап, оны мектеп география курсында қролдану аясын көрсету, анықтау.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

... Читать дальше »

Дәріс мақсаты: Экологиялық білім беру адамзат қауымы мен қоғамның үйлестігі нәтижесінде жүзеге асатын білім беру жүйесі мен оқыту үрдістерінің ең тиімді жолдарын  көрсету. Бұл мақсаты жүзеге асырудағы географияның рөлі мен ондағы экологиялық білімдер жүйесіне талдау жасалынып, оны сабақ үрдісінде ұтымды пайдалана отырып, экологиялық білім мен тәрбие беру мәселелері қарастырылады.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

... Читать дальше »

Содержание.
Введение
Глава 1. Физика – географические условия
1.1 Географическое положение, геологическое строение, рельеф
1.2 Климат
1.3 Внутренние воды
1.4 Почвенно-растительный покров и животный мир
Глава 2. Природные ресурсы
2.1 Минеральные ресурсы
2.2 Агроклиматические ресурсы
2.3 Водные ресурсы
2.4 Земельные ресурсы
Глава 3. Проблема изучения территории рационального
использования ресурсов и охраны природы
Заключение
Список используемой литературы

... Читать дальше »

Оңтүстік Қазақстанның Физика географиялық жағдайы, бедері, халық саны, тұратын өкілдері, әкімшілік бөлінуі, өсімдіктер, климат, су жуйелері, топырақтар, картасы

Оңтүстік – Қазақстан Облысы Қазақстанның Оңтүстігінде, шамамен Тұран ойпатының шығысымен Тянь – Шань тауының батыс бөлігінде орналасқан.Аумақтың үлкен бөлігі жазық дала, Қызылқұмның дөңес тізбекті топырағы, Шардара шөл даласы (оңтүстік батыс, Сырдарияның сол жағалауы), және Мойынқұм (солтүстікте, Шудың сол жағалауы) алып жатыр. Солтүстік бөлігінде Бетпақ – Дала шөлі, оң ... Читать дальше »

Статистика

Статистика пәні халықты эеономикалық және табиғи жиынтықтарды зерттейді.Бұл жиынтықты өзгерістің бағытын заңдарын анықтау үшін оның көптеген бірліктерін және ғылыми қағида бойынша іріптеліп алатын өкілдердің зеріттеуге қатыстыру керек.Statistic термині латынның-статус деген сөзінен шыққан,ол белгілі бір заттың белгілі бір орнын айтады.Ең алғаш рет статистика ұғымын неміс ғалымы Ахен Валь өзінің мемлекеттерді басқару деген еңбегінде келтірген.Жалпы статистика ұғымы үш мағынаны білдіреді:
1) Белгілі бір салада қызмет ететін адамда ... Читать дальше »

Қазақстанның оңтүстік және оңтүстік-шығыс аймақтарының тұрғындары үшін жер сілкіністері мен одан туындайтын құбылыстар (селдер,қар көшкіндері, опырылып құлау нәтижесіндегі үйінділер,бөгеттердің бұзылуы, химиялық жарылыс,өрт қаупі, күшті кәсіпорындардағы апаттар т.б.) едәуір қауіп тудырады.
Егер жер сілкінісі мен оның зардаптарына алдын ала дайындалса, одан келетін әлеуметтік-экономикалық зиянды елеулі азайтуға болады.Осы мақсатқа жету үшін сейсмикалық қауіпті аймақтың әрбір тұрғыны жер сілкінісі туралы белгілі бір дәрежеде хабарлар бо ... Читать дальше »

ЖОСПАРЫ: 
1. Кіріспе.
2. Негізгі бөлімі:
а) Алтынның химиялық қасиеттері, табиғатта таралуы.
б) Күмістің химиялық қасиеттері, табиғатта таралуы.
3. Қолданылған әдебиеттер.

Электрондық, авиациялық, космостық және басқа да өндірістік салаларда техниканың бірден өршіп дамуымен байланысты алтынға деген қызығушылық арта түсті. Қазіргі уақытта алтынның жаңа құймаларының көптеген түрлері, сонымен қатар, алтынмен жалатудың технологиялық процесстері мен көп қабатты материалдарды алу жасалуда.
Алты ... Читать дальше »

Америго веспуччи 1501 жылы Португалия королінің келісімімен «Жаңа жерге»екінші рет барды.Веспуччи Пинсон,одан кейін Кобрал ашқан Бразилия жағалауын зерттеп қайтады.
1503жылы Веспуччи үшінщі рет «Жаңа жерге» саяхатқа шығады.Ол енді Бразилия жағалауымен Үндістанға өтпек болады да,оңтүстік ендікке дейінжүзіп барып Калумб ашқан, одан кейін көптеген испания саяхатшылар зерттеген «Жаңа жерге», «бұл Азия аралдарының тізбегі емес, осы күнге дейін белгісіз материк»деген дұрыс қорытындыға келеді.< ... Читать дальше »

1436 жылы Генуя қаласына жақын жердегі тоқыма өнеркәсібінде істейтін Доминико Колумб отбасында туған. Колумб жас кезінде қайда оқығаны белгісіз, әйтеуір итальян, испан, португал және латын тілдерін жақсы білгені анық. Он төрт жасында Колумб теңіз қызметіне келеді. Жасында Жерорта теңізінде, Европа жағалауларын кезген сауда кемелерінде болып, теңіз жағдайын жақсы біліп алады. Ол Генуяда болғанда географиялық карта сызумен айналысады. Бұл мамандықты меңгерген соң, інісі Бартоломеймен Португалияның Лиссабон қаласына, сол кездегі теңіз шаруашылығының орталығына келіп ғалымдар, теңізшілер, географтармен араласады. Колумб Лиссабонда тұрғанда Феници Мони де Палестерелло деген теңізшінің қызымен танысып соған үйленеді. Қыздың әкесі Генрих Португалияны билеген, кейін Порт ... Читать дальше »

Колумб Батыс теңіз жолымен Үндістан, Қытай, Жапон аралдарын ашамын деп барып, жаңа жерді – Американы ашып жүргенде, Васко до Гама Африканы айналып жүзіп, Үндістанды ашты, содан бастап Португалияның Азияны отарлауы басталды.

Васко до Гама шамамен 1469 жылы Португалияда туған. Ол жасында Португалияны Испанияға қарсы соғысында ерлік көрсеткен, бірінші рет Гвинея жағалауын айналып жүзіп шыққан. 1492 жылы Васко до Гама Жуан II королінің тапсырмасын орындап, оның Францияда қалған алтын тиеген кемесін Португалияға алып келеді, содан аты әйгілі бо ... Читать дальше »

Мұхиттың арғы жағындағы қазынасы мол, жаңа жерлер испандарды қызықтырды. Сол жерге барып орнығам дегендерге король 1497 жылдан бастап рұқстат берді. Бұл байлығы мол жерлерге көпестер, кедейленген дворяндар, үкіметке наразылар, айыптылар көшіп кетпекші болды. Король үш эквпедиция ұйымдастырып, көп адам жіберді. Солардың ішінде Колумб ашқан жерді көруге Америго Веспуччи де көруге аттанды.

Америго Веспучии 1501 жылы Португалия королының кемесімен «Жаңа жерге» екінші рет барады. Веспуччи Пинсон, одан кейін Кабрал ашқан Бразилия жағалауын ... Читать дальше »

Жер шарын айналып шығу үшін Фернандо Магеллан басқарған бес желкенді кеме 1519 жылы 20 қыркүйекте Испания жағасынан батысқа аттанды. Бұлар ең алдымен Канар аралдарына келді. Одан әрі  Оңтүстік Американы жағалай жүзіп, тұңғыш рет  құрлықтың өңтустігін айнала Ұлы мұхит айдынына шықты. Атлант мұхиты мен Ұлы мұхит арасын байланыстырып тұрған осы бұғаз кейін «Магеллан бұғазы» аталып кетті. Өйткені Магелланға Тынық мұхитының толқыны Атлант мұхитына қарағанда бәсең болды. Бірақ оның тұнықтығы шамалы еді.

Магелан Тынық мұхит арқылы ... Читать дальше »

ХҮІ ғасырдың орта  шенінде  Атлант мұхитының  кеме жолдарында Испания, Франция, Англия, Голландия, Дания кемелері көбейе берді. Бұдан Батыс Европа  мемлекттері дүние жүзіндегі құрлықты және мұхиттар мен теңіздерді қайта бөлісуге  өз ара жанталасты. Ағылшын пират кемесін басқарған Ф. Дрейк испан кемелеріне шабуыл жасады, Тынық мұхитта Француз кемелері Солтүстік Америка жағалауларында басқа елдердің кемелерімен қақтығысты.

Дрейк бірнеше аралдарды ашып, кемемен жер шарын айналып шығуға шықты. Оны ... Читать дальше »

1652 жылы  Англияда туған. Ол үш рет жер шарын кемемен айналып шықты.  Ол жасынан сауда кемесінде болып, Ньюфаундленд аралына, Ост-Индияға барып жүреді. Кейіннен әскери портта қызмет істеген. Ямайка аралында ол пираттармен достасып, Испания кемелерін тонауға қатысты. Гэррис, Саукинс және Шейстер басқарған пираттардың  қатарында Дампир да бар еді. Бұлар 1680 жылы Санта-Мария қаласын тонайды, Панама кемелеріне шабуыл жасайды. Енді Дампир, Англияның Тынық мұхитқа шығуына әзірленіп жатқан кемесінде жұмыс істейді. Бұл экспедиция Англия жағалауынан шығып, Батыс Африка, Оңтүстік Америка Суларында жүзеді. Ол Үнді мұхитынан бірнеше аралдар ашып, олардың географиялық жағд ... Читать дальше »

Ағылшындар Кабот, Девис экспедицияларының нәтижесін қарап, Солтүстік-Батыс кеме жолын іздеуді тоқтатпады. Бұл жолды ашып, онымен Испания, Португалия отарларына соқпай-ақ Қытайға, Үндістанға, Жапонияға баруды ойлайды. Енді Солтүстік-Батыс кеме жолын іздеп табуға теңізші Гудзон кірісті. Ол алдымен «Москва сауда компаниясымен» келісім жасасып, 1607 жылы 1 мамырда Англия жағалауынан шығады да, 13 маусымда Гренландияның Солтүстік жағалауында – 70 градус солтүстік ендікте болады, кейін 80 23 –қа дейін барып, Американың солтүстік жағалауын өте ауыр жағдайда зерттейді. Оның ашқан жері кейін Гудзон бұғазы, Гудзон шығанағы деп аталды.

... Читать дальше »

ХҮІІІ ғасырдағы ағылшынның атақты теңізшісі. Ол оңтүстік материк (Австралия) жағалауын, Үнді мұхитын зерттеп, көптеген  аралдар ашты. Кук 1728 жылы Йоркшир ауданында туған. 17 жасында Кук балық аулайтын кемеде шәкірт болып қызмет істейді. , онда қожайынымен келісе алмай, тас көмір таситын Ағалшындардың кемесіне қызметке орналасады. Екі жылда ол белгілі көмірші болды. Кукке Голландиядан, Норвегиядан  шәкірттер келіп, одан білім алатын болған. Бұдан кейін Кук Балтық теңізіне жүзіп, Петербургке барады. Оны бұрынғы кеме иесі шақырып алып, кеме командирінің орынбасары етіп тағайындайды. Жеті жылға созылған ағылшын-француз соғысы кезінде Кук өзі сұранып, бір әскери кмеге матрос болып орналасады, бұл кеме командирі Хью Паллиесер еді. Ол білгір матросқа назар а ... Читать дальше »

ХҮІІІ ғасырдың 80 жылдарында француз үкіметі Тынық мүхитқа экспедиция жіберіп, белгісіз жерлерді, аралдарды  отарламақ болды. Лаперуз 223 адамы бар екі әскери кемемен, 1785 жылы жолға шықты. Ол кезде Лаперуз 44 жастағы тәжрибелі теңізші еді. Лаперуз Гавай аралдарында тағы басқа аралдарда , Аляска, Камчатка түбегі жағалауында болады. 1788 жылы Джэксен  портынан шыққан  француздардың осы екі кемесі толқын айдап суға батты.

Французүкметі Лаперузды іздетуге 1792 жылы екі кеме аттандырды. Бірақ бұлар Лаперуз туралы ешбір дерек таба алм ... Читать дальше »

Бухгалтерлік құжат –шаруашылық операцияларын жүзеге асыруға арналған жазбаша өнім немесе осы операцияны іс жүзінде атқаруды растау .Құжаттардағы мәліметтер бухгалтерлік есепте ағымдағы шаруашылық операцияларын көрсетуге негіз болады. Сонымен  қатар құжаттар субъектінің іс-әрекет оперативті басқару барысында кеңінен қолданылады .Құжаттар негізінде-материалдық және ақшалай құжаттардың қозғалысын, дебиторлар және кредиторлармен есеп айырысу жағдайларын және т.б. тұрақты бақылау жүргізіледі. Құжаттарды-кәсіпорындар арасында дау туындаған жағдайда дәлел ретінде пайдаланады, өйткені олар атқарылған шаруашылық операцияларының жазбаша куәлігі және бухесептегі жазбалардың негізі болып табылады. Шаруашылық операцияларын ресімдейтін құжаттар-басп ... Читать дальше »

Бухгалтерлік есеп жұмысын жүргізу үшін кәсіпорында күнделікті орындалып отыратын барлық операциялардың міндетті түрде үздіксіз құжаттарға жазылып отыратындығы бухгалтарлік есептің басқа ғылымдардан ерекше екендігін алдыңғы тарауларда айтып өткенбіз. Бухгалтерлік құжат деп кәсіпорындар мен ұйымдарда орындалған операцияларды дәлелдейтін және алдағы уақытта орындалатын жұмыстар мен атқарылатын қызметтерге құқық беретін жазбаша куәлікті атауға болады.

Жалпы кәсіпорындағы атқарылып жатқан жұмыстың, орындалған тапсырманың үздіксіз,белгілі бір тәртіппе ... Читать дальше »

Есептеу үдерісінде (процесінде) ыңғайлы және дұрыс болуы үшін құжаттар келесі ерекшеліктері бойынша жіктеледі:мақсаты бойынша(назначению),қарастырылған орнына байланысты(месту составления),көрсету тәсілі(способу отражения) және операция мазмұнының көлемі(объему содержания) бойынша.

Мақсаты бойынша құжаттар:

... Читать дальше »

Жұмыс кезінде бухгалтерлер түрлі құжаттармен жұмыс жасайды: нормативтік-құқықтық,ұйымдастырушылық-өкімгерлік,ақпараттық-анықтамалық, есеп айырысу ақша құжаттары және басқа да алғашқы есептік құжаттар. Олар ұйымның шаруашылық қызметін айқындайды. Бухгалтерлік қызметтің сапасы құжат айналымының ұйымдастыруына байланысты. Кәсіпорындар мен ұйымдарда құжаттар бірнеше кезеңнен өтеді. Олар:жасалу немесе толтырылу,есепке алыну,тексерілу немесе өңделу,бухгалтерлік есепте операцияларды айқындау,мұрағатқа өткізу және тағы басқа да кезеңдер. Сонымен құжат айналымы   дегеніміз кәсіпорындардағы құжаттардың қозғалысы немесе басқаша түрде олардың жасалуынан (құрылуынан),яғни толтырылуынан бастап олардың қызметінің аяқталуы және мұ ... Читать дальше »

Бухгалтерлік есеп әр түрлі сенімділік дәрежесіндегі көптеген мәліметтер қалыптастырады. Барлық шашыранды мәліметтер жүйеленуі және топтастырылуы керек. Толықтылық принципіне сай барлық шаруашылық фактілері толығымен бастапқы құжаттар негізінде бухғалтерлік есеп счеттарына үздіксіз жазылады. Бастапқы құжаттар есептік жазуларды негіздеудің құралы ретінде міндет атқарады. Өз мәнінде рәсімделген құжаттардағы мәліметтер шаруашылық фактілерінің заңдылығы мен сенімділігін көрсетеді.

Бастапқы құжаттар шаруашылық қызметіне жетекшілік ету мен басқару үшін ... Читать дальше »

Ұйымдарда экономикалық мазмұны мен үлгі пішіміне қарай көптеген бастапқы құжаттар қолданылады. Бухгалтерлік есеп жүйесінде қолданылатын бастапқы құжаттардың атқаратын міндетін, бұлардың рәсімдеудің жолдарын, құжаттарды өңдеу әдістерін білуіміз керек. Бухгалтерлік есеп жүргізудің бастапқы кезеңін қалыптастыратын құжыттыр сыртқы пішім үлгісіне,атқаратын міндеті мен мазмұнына және шаруашылық фактілерін тіркеу әдістері мен ерекшеліктеріне қарай біртекті топтарға топтастырылады. Топтасу деп –  ... Читать дальше »

Ұйымдар қызметінде іске асқан шаруашылық фактілерінің мазмұны рәсімделген барлық құжаттар ұйым бухгалтериясына тапсырылады. Бухгалтерияға тапсырылатын құжаттардың толықтығы мен сапасына мұны орындаған материалды жауапты адамдар жауап береді.Ұйымдар бухгалтериясына тапсырылатын барлық бастапқы құжаттар тиісті счеттарға жазылғанға дейін алдын-ала өңделеді. Бастапқы құжаттарды өңдеу төмендегі кезеңдерден өтуі керек:

1. Құжаттардың мазмұнын тексеру:

... Читать дальше »

Құжаттың рәсімделуі мен мазмұнына қатаң талаптар қойылады. Құжаттар рәсімделетін шаруашылық операцияларына сипаттама беретін көрсеткіштерді көрсетуге тиіс. Бухгалтерлік құжаттама мынадай негізгі талаптарға жпуап беруі тиіс: дәл болу, яғни олардың сипаты, сандық және ақшалай көрсеткіштері бойынша нақты жүргізілген шаруашылық операцияларына сәйкес келу: қарапайым және айқын есеп аппаратының қызметкерлеріне ғана емес, сондай-ақ пайдаланушыларға (салық инспекциясының, банктердің қызметкерлеріне, менеджерлерге, кәсіпкерлерге, құрылтайшыларға және т.б.) түсінік болуы керек. Мерзімінде рәсімделген және есеп процесін автоматтандыру жағдайында өңделуге бағытталған болуы қажет. Есеп құжаттарында көрініс тапқан бухгалтерлік ақпарат сапалы және тиімді болуға,яғни еңбек пен уақытт ... Читать дальше »

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ…………………………………………………………………..……………………………………….3

... Читать дальше »

Мен  23 ақпан мен 3 мамыр аралығында  өндірістік тәжірибеден «Локомотив сервис орталығы» Акционерлік Қоғамының «Астана локомотив сервис орталығы»  филиалында өттім. Мекеме Қазақстан Республикасының Астана қаласы бойынша Әділет Министрлігінде  2004 жылдың 01 қарашада тіркелген (Мемлекеттік тіркеу бойынша куәлік  17532-1901-АҚ). Акционерлік қоғамның шаруашылық қызметі Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен, Қазақстан Республикасының 2004 жылдың 13 мамырда қабылданған «Акционерлік коғамдар» туралы заңымен және басқа да нормативті құқықтық актілермен реттелінеді. Акционерлік коғам заңды тулға ретінде өз қызметін Қазақстан Республикасының заңдарымен және Жарғыға бағынып  атқаруда. Филиал Қазақстан Ре ... Читать дальше »

Бухгалтерлік құжат-операциялардың орындалғаның растайтын немесе оны орындауға заңды түрде құқық беретін жазбаша куәлік.

Құжаттардың нысандары келесі есеп бөлімдері бойынша топтасады:

1.Ауыл шаруашылық өніммен шикізат

... Читать дальше »

Америкалық бухгалтерлер ассоциациясы комитеті бухгалтерлік есептің негізгі тұжырымдамасы бойынша (ААА) аудитке мынадай анықтама берді: «Аудит – бұл экономикалық іс-әрекеттер мен оқиғалар туралы объективті деректердің бағалауын, оның деңгейінің белгілі бір өлшемге (критерийге) сәйкесітігін алудың және мүдделі пайдаланушылардың нәтижелерін ұсынатын үдеріс».

Классикалық ұғымда аудит – кәсіпорында жұмыс істемейтін маманданған тәуелсіз аудитор жүзеге асыратын ешкімге тәуелсіз сырттай қаржылық бақылау.

... Читать дальше »

Ядролық зарядтарды сынау кезінде, атомдық электростанциялардағы апаттар кезінде радиоактивті изотоптар жоғары биіктікке көтеріліп, содан соң баяу Жердің бетіне түседі. Түсу жылдамдығын жер қыртысындағы изотоптардың  мөлшерімен бағалауға болмайды, себебі ядролық қаруды сынау барысында радиоактивті изотоптардың мөлшері ұлғайды.

 Радиоактивті изотоптардың ауадан түсудің индикаторлары мүктер мен қыналар бола алады. Мүктер мен қыналардың қоректену ерекшелігі — олардың қоректік заттарды атмосферадан ылғалмен бірге алатыны. Сол кезде топырақ ... Читать дальше »

Каспий теңізі – ішкі континентте орналасқан әлемдегі ең үлкен су қоймасы , ол ешқандай әлемдік мұхиттармен жалғаспаған. Көлемі398000 км. Ол Еуразияның ішкі жағында орналасқан, табиғаттың керемет жаратылысы болып табылады.Каспий теңізі өте сезімтал экожүйе болып табылады. Соңғы он жылдықтағы антропогенді және биохимиялық факторлардың әсерінен экожүйенің жалпы жағдайы, әсіресе теңіздің солтүстік шығыс бөлігіндегі жағдай нашарлап кетті.Жалпы, Каспий теңізі экожүйесінің жағдайы дағдарыс алды деп бағаланады, және де солтүстік-шығыс бөлікте мұнай алуға кіші су қоймаларын жоспарлары бойынша жасаса, оның табиғи ортасын ірі масштабта нашарлатуы мүмкін.Каспийдің жоғары деңгейде ластануының көптеген  себептері баршылық. Соның бірі ретінде теңіз астындағы көмірсутегі ши ... Читать дальше »

  20 ғасырдың соңғы онжылдықтарында көпшілік туризмінің экологиялық туризм бағыты қарқынды даму үстінде. Ресей ғалымы А. В. Дроздов экологиялық туризмді табиғатқа бағытталған топқа жатқызып, оны 2-ге бөледі: 1) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы экологиялық туризм; 2) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардан тыс экологиялық туризм.

Экологиялық туризм Қазақстан үшін жаңа әрі жан-жақты бағыт болып табылады. Ерекше қорғалатын аумақтарға қойылатын талаптар мен әлемдік тәжірибеге сәйкес Қазақстан Республикасының заңдары мен Үкіметтің нормативтік құжатт ... Читать дальше »

Меланоциттер ақуыз синтездеуші және меланин грануласын сақтаушы, жақсы дамыған органеллалары бар өсімші клетка. Клеткада тирозин аминоқышқылынан меланин түзілетін ДОФА- оксидаза мен  тирозоназа ферменттері бар.

Меланин синтезі меланоциттің ерекше, күрделі құрылысты органелласы- меланосомаларда түзіледі. Олар қалың қабықпен қапталған және ұзына бойы орналасқан жіпшелерден немесе концентрациялық пластинкалардан тұратын жоғары ұйымдастырылған ішкі структураға ие. Меланосомдар сфера тәрізді немесе элипсоид тәрізді болуы мүмкін және де үлкендігі 0,5-1 ... Читать дальше »

Демікпе (Бронхиалдық астма) ғаламдық проблема болғандықтан, көп ғасырлар бойы зерттеушілердің назарын өзіне аударады [1].

Демікпе кең таралған аурулардың бірі болып табылады. Ол қалай бала кезінде және солай өмірдің кез-келген мерзімінде пайда бола алады. Оның даму жайындағы ғылыми болжамдарды оптимистік деп санауға болмайды[2]. Әлемдегі демікпемен ауыратын науқастардың саны 1998 жылы 155 млн. адамға бағаланды [3]. Ал Қазақстандағы демікпемен ауыратын адамның саны 1999-2007 ж. ж. (100 мың адамға) 60 мың адамға тең болды.

... Читать дальше »

Қазіргі таңда әртүрлі аурулар диагностикасында иммунологиялық әдістерді кеңінен қолданады [1, 2]. Соңғы жылдары бұл мақсатта перифириялық қанда антиген байланыстыратын лимфоциттерді (АБЛ) қолдану мүмкіндігі туралы мәліметтер пайда болды. АБЛ, көптеген авторлардың пікірінше, жасуша мембранасында орналасқан арнайы рецепторлармен антигенді байланыстыру қабілеті бойынша бір топқа біріктірілген лимфоциттердің гетерогенді популяциясын көрсетеді [3].

АБЛ анықтауды бактериялық (дифтерия, бруцеллез, туберкулез, сифилис, ірің-қабыну және сепсистік аурулар, т.б. ... Читать дальше »

Есіл өзені балықшаруашылығының болашағы зор өзендердің бірі. Онда балықтардың 20 шақты түрі тіршілік етеді. Соның ішінде қарапайым немесе алтын мөңке балық (Carassius carassius) және күміс мөңке  балық (Carassius autarus gibelio) сияқты балық түрлері бар. Айта кетерлігі, күміс мөңке балықтың саны алтын мөңке балықтан әлдеқайда көп немесе басымырақ.

   Күміс мөңке балықтың алтын мөңке балықтан бірқатар ерекшеліктері бар. Атап айтқанда, денесінің ұзындығы алтын мөңке балықтан гөрі қысқа, түсі күмістей, алтын түстілері де аз кездеспейді.&n ... Читать дальше »

Эукариоттарда ген экспрессиясының регуляциясында маңызды биологиялық рөлді РНК интерференция молекулалық үрдісі атқарады (RNA interference (RNAi)). RNAi бұрыннан өсімдіктерде геннің пост транскрипциондық тыныштығы (post-transcriptional gene silencing(PTGS)) деген атпен белгілі және ол тірі ағзалардағы ген экспрессиясының реттелуінде негізгі рөлді ойнайтын молекулалық механизм болып табылады. RNAi жоғары өсімдіктерде табиғи молекулалық тұрақтылық негізі. Сонымен қатар ол вирусты таңдаулы түрде анықтап, оның кезекті деградацияға ұшырауын қамтамасыз етеді.

... Читать дальше »

Қазақстанда күннен-күнге экологиялық жағдай күрделеніп бара жатыр. Оның негізгі себебі антропогендік әсерлердің көбеюі. Мысалы: Арал аймағының құрғақтануы, сонымен қатар өзендер мен суларды сапасыз пайдалануы, Қазақстан жерінде шөлейттену мен тұздану процестерінің өтуі. Сол себептен Қазақстандағы экологиялық жағдайларды жұмсарту және өңдеу үшін, экологиялық проблемалардың алдын-алу мақсатының ең өзекті мәселесінің біреуі — Қазақстанның территориясын көгалдандыру және ормандатуды қарастыру керек. Бұл мәселені шешу үшін ең алғаш рет президентіміз Н.Ә. Назарбаев ұсыныс жасап «Жасыл – ел» бағдарламасын жариялады. «Жасыл – ел» бағдарламасын нақты және уақытында орындау үшін және түрлі ағаш өсімдіктерді көбейту үшін  жаңа техно ... Читать дальше »

 Қант қызылшасы біздің еліміздің егістігіндегі ең маңызды техникалық дақылдардың бірі. Әйтсе де, қазіргі кездегі алып қант өндірісі тамыржемістің қантсыздығынан және түсімнің төмендеуінен туындайтын дағдарыстан қасірет шегіп отыр. Басқа да егістік дақылдары атап айтқанда бидай, картоп секілді, қант қызылшасын егудің де тиімді екенін әлемдік тәжірибе көрсетеді. Мысалы, 1990 жылы Германия астық дақылдарының 56,6%-ін айдалған жерден алды, ол ел табысының 9,5%-ін құрады. Сол уақыттарда қант қызылшасының 5,3%-ы айдалған жерден алынды және ол ел табысының 4,3% үлесін құрады.

... Читать дальше »

Қазақстан дүние жүзі бойынша мұнай державасы болып саналатын елдердің қатарынды. Мұнай қоры бойынша дүние жүзінде 13-ші орынды иеленсе, ал мұнай шикізатын өндіру көлемі бойынша 18-ші орынды алады. Европа және Азия елдері ішінде Қазақстан Ресей, Ұлыбритания, Норвегиядан кейінгі төртінші орында тұр.  Территориямыздың 1 млн 700 мың шаршы шақырымын мұнай және газ қоры алып жатыр. Қазіргі таңда  208-ден астам мұнай газ кен орындары ашылған. Басым көпшілігі Батыс Қазақстан облысы аумағында шоғырланған [1].

Мұнай және мұнай өнімдерін өндіру, ... Читать дальше »

Өсімдіктердің іn vitro жасуша және ұлпа мәдениеті қазіргі уақытта қарқынды дамып, ауыл шаруашылығы ғылымы мен тәжірибесі қолданысында кең орын алуда.

Қазіргі уақытта бұл әдістерді селекциялық — генетикалық зерттеулерде қолдану өнімділіктің жоғарылауымен және кейбір ауыл шаруашылығы дақылдарының сапасын арттырумен байланысты бірқатар мәселелерді шешуге мүмкіндік берді. Әсіресе бұл әдеттегі селекция мен генетика әдістері мүмкін емес немесе қандай да бір қиыншылықтар кездесетін саласының мәселелеріне қатысты (1).

... Читать дальше »

Өсімдіктер жасушалары мен ұлпаларының культурасы негізінде экономикалық тиімді биологиялық белсенді заттардың өндірістік жағдайда алынуы өнімділіктің төмендеу болуымен шектеледі. Екінші реттік метаболиттер синтезі in vitro жүйесінде бірқатар факторлармен бақыланады, олардың бірі – температура. Жасушалық культуралардың өсуі мен биосинтезіне температура әсері  жайлы мәліметтер сәйкес келмейді. Температураның өзгеруі өндірілетін қосылыстардың сандық қана емес, сапалық құрамын өзгерте алады.

Жұмыстың мақсаты. Гидрооксикорий қышқылы мен&nb ... Читать дальше »

Қазақстан Республикасы әлемдегі жоғары, сапалы бидайды шығаруына байланысты ең ірі мемлекеттің бірі болып табылады. Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығының негізгі және стратегиялық  маңызды бұтағы өсімдік шаруашылығы болып табылады. Солтүстік Қазақстанда бидайды 11,04 млн.га егеді, оның егу ауданы 62% -ға жетеді.

Қазіргі кезде жасушалық селекцияда биотехнологиялық әдістермен сонымен қатар селекциялық жұмыстармен өсімдіктердің иммунитетін индукциялауға қоздырғыштардың белгілі бір түрлерін кең қолданды. Бүгінгі күні  жасушалық сел ... Читать дальше »

Бұрында сиырдың сүтінен өте таза күйінде бөлініп алынған ксантиноксидаза ферменті өте белсенді түрде нитратты (NO₃-) нитритке (NO₂-) айналдыратыны бірінші рет анықталған болатын (Аликулов и др., 1980). Өсімдіктер мен микрооргнанизмдерде нитратты азоттың көзі ретінде сіңіргенде тек нитратредуктаза деген ерекше фермент ол да құрамында молибдені бар фермент нитратты нитритке айналдырады және нитрит одан ары аммонийге айналып, организм денесінде синтезделетін белоктар, нуклеин қышқылдары және т.б. маңызды қосылыстардың құрамына кіріп кетеді. Ал, жануарларда ондай фермент жоқ, себебі — жануарлар нитратпен қоректене алмайды. Жануарлардағы ксантиноксидазаның нитратты ... Читать дальше »

Биотехнология — (био…bios-тіршілік+thechne, (грекше) —  өнер, шеберлік және logos — ғылым) — тірі ағзалар (организмдер) мен биологиялық әрекеттеді өндірісте пайдалану.

Биотехнология терминін алғаш рет 1917 жылы венгер  инженері Карл Эреки енгізді. Карл Эрекидің пікірінше, «биотехнология — бұл тірі организмдер көмегімен белгілі бір өнімдерді өндіру жөніндегі барлық бағыттардағы жұмыстар» болып табылады.

... Читать дальше »

Ұлы орыс физиологы И.П. Павловтың айтуынша – сүт табиғаттың өзі дайындаған таңғажайып тағамы.

Сүт тағамдарын дайындау қазір өндірістік жағдайда игерілді. Бүгiнгi таңда елiмiзде 200-ден астам сүт өңдеу кәсiпорындары бар.

Орыстың дәрігер ғылымы Н.И. Лунин витаминдерді анықтаудағы  тәжірибесінде дәлелдегеніндей, та ... Читать дальше »

ГМО- бұл гендік кодына бөтен гендер «жабыстырылған» ағзалар болып табылады.Мысалы: картоп генінің қатарына сарышаян геннін  қосу нәтижесінде  біз ешқандай жәндік жемейтін картоп түрін аламыз. Немесе,  күнделікті пайдаланып жүрген томатты алсақ, оған  солтүстік камбаласының генін пайдаланған.Енді ол аязға төзімді ,үсімейді.Бұл бізге  не үшін қажет? Ғалымдар аштықтың алдың алудың жолы осы деп шешті ме? Айтып өткен картоп өнімі  колорад қоңызынан зардап шекпейді, помидорды солтүстік аязында да өсіруге болады. Сонымен бірге,  бір пішінді  бірақ дәмсіз алмалар әбден шіріп біткенше керемет иіс береді. Қазір байқап қарасақ сатылатын жемістер сондай әдемі, біркелкі және ұзақ сақталатын болып келеді. Ыңғайлы! Күріш геніне аст ... Читать дальше »

2002 жыл біздің республикамызда Денсаулық жылы болып жарияланды. Еліміздегі денсаулық сақтау саласының даму және нығаю тарихы Қазақстанның бүкіл халық шаруашылығының даму тарихын көрсетеді. Республикадағы денсаулық сақтау саласы бүгінгі күні қиын жағдайда: бюджеттегі емдеу мекемелері азаматтарға қолайылы, ақысыз, білікті медициналық жәрдем көрсете алмайды, ал ақылы жәрдем алуға жұрттың бәрінің мүмкіндігі жоқ, жаңа жүйе болса әлі игерілмеген. Біз денсаулық сақтау саласын алға ілгерілету үшін ең алдымен оның даму тарихын, оны құрушыларды білуге, оларды қиын экономикалық жағдай кезінде ұзақ жылдар бойы сіңірген еңбегін ардақтауға тиістіміз.

... Читать дальше »

Адам генетикасының ерекшеліктері. Генетика ғылымы қарастыратын тұқым қуалаушылық пен  өзгергіштіктің барлық заңдылықтары адамға да тән болып есептеледі. Себебі ол да тіршіліктің бір түріне (Homo Sapіens) жатады. Тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі жағынан адамның басқа жануарлардан айтарлықтай өзгешелігі жоқ. Бәрінде де тұқым қуалайтын қасиет ұрпақтан-ұрпаққа хромосома құрамында болатын гендер арқылы беріліп отырады. Адамның жануарлардан айырмашылығы оның саналылығы мен екінші сигналдық жүйесінің (системасының) болатындығында, соған байланысты оның сыртқы ортаға бейімделу мүмкіндігі де мол болып келеді.

Жалпы адамзат қоғамда өмір сүретіндіктен оның эволюциялық дамуында әлеуметтік факторлардың да рөлі бар. Бірақ, біз тек биология ... Читать дальше »

Жүрек. Жүректің анатомиялық құрылысы.

Жүрек циклі. Клапанды аппараттың мәні.
     Адам  жүрегі – қуысты бұлшықетті мүше. Тұтас вертикаль перде арқылы ол екі жарты бөлікке бөлінеді: сол және оң. Горизонталь бағытта өтетін екінші перде жүректі төрт қуысқа бөледі: жоғарғы қуыстар- жүрекшелер, төменгі- қарыншалар. Жаңа туған нәрестенің жүрегінің массасы орта есеппен 20 г- ға тең. Ересек адамның жүрегінің массасы    0,425—0,570 кг. Е ... Читать дальше »

Жоспары:

Кіріспе

1. Адам экологиясының пайда болуы туралы түсінік.
2. ... Читать дальше »

Іс жүзінде иондаушы сәулелену үшін адам организімінде кедергі жоқ. Организмге еніп, өз энергиясын бере отыра олар денедегі заттың кез келген молекуласын иондайды, олардың химиялық байланысын бүзады, бүл организмдегі биологиялық процөстердің қалыпты ағысы мен зат алмасуын бүзады. Бүл, өз кезегінде мидың, асқазанның, қалғанша бездің, орталық нерв жүйесінің және басқалардың жүмыс істеуін тоқтатуға алып келеді.

Адам сәуле ауруына үшырайды, оның ауыртпалық деңгейі сәлеленудің қуаты мен мөлшеріне байланысты. Сонымен қатар организм клеткаларында қауіпті ісіктердің пайда болуына алып келетін өзгерістөр өтеді.

... Читать дальше »

Тірек – қимыл аппараты мен дене сапаларының жетілген деңгейі жаңа қимыл – қозғалыстарға үйретудің алғышарттары болып келеді. Ол оқытудың құрылымдық – функциялық негізі. Жаңа қимыл – қозғалыстар талаптарын бұл алғышарттар қанағаттандырады, сәйкес келеді немесе жеткіліксіз болады. Жеткіліксіз жағдайда оқу процесі созылып кетуі мүмкін. Сондықтан берік морфофункциялық іргетас қалауды жаңа қимыл – қозғалыстарға үйретудің ең тиімді жолы ретінде қарастыру қажет. Қандай жағдайда болсын біртұтас организм үшін көздеген мақсатқа тиімді және үнемді жолдармен жету ережелері өздерінің маңызын жоймайды.

Күрделі қимыл – қозғалыстарға оқытуда логикалық соңына жеткен элементтерді бөлшектеуге болады. Алайда, балаларды оқыту барысында күрд ... Читать дальше »

ЖДЖҚ-нің негізгі ерекшеліктері үлкен ми жарты шарларындағы қозу мен тежелу процестерінің өзара әсерлестігіне байланысты. Шартты рефлекстің қалыптасуы, уақытша байланыстың тұйықталуы үлкен ми жарты шарлары қыртысында қозу және тежелу процестерінің белгілі заңдылықпен таралуы, алмасуы нәтижесіңде жүзеге асады. Бұл  күрделі процесс бірнеше сатыда дамиды.

Алдымен қозу мен тежелудің жайылу (иррадиация) және шоғырлану (концентрация) процесі жүреді. Иррадиация деп қозу не тежелу процесінің өзінің бастапқы пайда болған аймағынан таралуын, жайылуын айтады. Бұл  процестердің белгілі бір шекке дейін жайылып, қайтадан бастапқы пайда болған орталығына оралуын, жиналуын – шоғырлану дейді.

... Читать дальше »

Бұлар теңіздерде, тұщы суларда, топырақта тіршілік ететін нематодтар. Кейбір түрлері өсімдіктердің, жануарлардың паразиттері.

Тері сезу мүшелері – қылтаншалар, папиллалар түрінде. Папиллалар нашар дамыған. Қылтаншалар құрттың бүкіл дене бойында орналасқан. Амфидалары жақсы жетілген, ірі, жұмыр, спираль, қалта тәрізді. Паразитті түрлерінде олар дамымаған. Фазмидалары жоқ. Теңізде тіршілік ететін кейбір түрлерінде жарық сезгіш пигментті дақтары (көзшелері) болады.

Қосымша ретінде гиподермальды бүйір және терминальды құйрық безде ... Читать дальше »

XX ғасырда Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау саласының дамуы 2002 жыл біздің республикамызда Денсаулық жылы болып жарияланды. Еліміздегі денсаулық сақтау саласының даму және нығаю тарихы Қазақстанның бүкіл халық шаруашылығының даму тарихын көрсетеді. Республикадағы денсаулық сақтау саласы бүгінгі күні қиын жағдайда: бюджеттегі емдеу мекемелері азаматтарға қолайылы, ақысыз, білікті медициналық жәрдем көрсете алмайды, ал ақылы жәрдем алуға жұрттың бәрінің мүмкіндігі жоқ, жаңа жүйе болса әлі игерілмеген.

Біз денсаулық сақтау саласын алға ілгерілету үшін ең алдымен оның даму тарихын, оны құрушыларды білуге, оларды қиын экономикалық жағдай кезінде ұзақ жылдар бойы сіңірген еңбегін ардақтауға тиістіміз. Қазақстанның медицинасы төңкеріске дейінгі кезеңде ө ... Читать дальше »

Олигохеттердің 3400-ге жуық түрі бар. Топырақта, түщы суларда тіршілік ететін гермафродитті буылтық қүрттар. Жыныс жүйесі денесінің алдыңғы сегменттерінде жинақталган.

Құрылысы мен физиологиясы. Денесі созылыңкы, ұзындығы 0,5 мм-ден 3 метрге дейін (Megascolides australis-ta). Сегменттері біркелкі (гомономды), саны 30-дан 600-ге дейін, кейде 7-9 болады. Бас қалақшасында — простомиумда көздері, антенналары, пальпалары дамымаған. Сегменттеріндегі параподиялары жойылып, тек сирек орналасқан қылтандары сақталған, сондықтан құрттарды азқылтандылар деп атайды. Әрбір сегменттінде 8 дана қылтаны болады, олар бүйір және құрсақ жағында жұптасып жатады. Денесінің соңында аналь бөлімі — пигидиум орналасқан. Жіңішке созылмалы кутикулан ... Читать дальше »

Айырша без көкірек қуысында жүрекке жақын жатқан ірі тамырлардың вентральдық бетін ала орналасады. Ол бір-бірімен дәнекер ұлпамен жабысқан екі бөліктен тұрады. Әр бөліктің алдыңғы жағы сүйірлене көкірек қуысынан мойынға шығып жатады да, артқы жағы толыса келіп, жүрек қапшығына дейін созыла орналасады.

Без ұлпасы боз заттан және қыртыстық бөліктен тұрады. Әр бөлік секрециялық торшалардан және қан түзуші мүшелерге тән торлы-эндотелийлі ұлпа торшаларынан құралады. Без тек жыныстық жетілу кезеңінде ғана өсіп-дамиды да, одан кейін өз қызметін тоқтатып, инволюция (кері даму) процесіне ұшырайды.

... Читать дальше »

Амебалардың негізгі белгілері денесінің тұрақты пішіні, қалың қабыршағы, қаңқасының болмайтындығы. Денесінің кез келген жерінен уақытша цитоплазма өсінділерін-жалған аяқтарын шығаратын қасиеттері болады, өкілдерінің псевдоподиялары әр түрлі пішінді болып келеді.

Амебалардың мөлшері әр түрлі-10-15 мкм-нан 2-3 мм-ге дейін. Ядролары біреу немесе көп болуы мүмкін.

А.proteus –тұщы суларда, шалшық сулардың түбінде, топырақтарда көп тараған. Клеткасының көлемі — 0,5 мм. Денесі сыртынан цитоплазмалық мембранамен қапталған. Цитоп ... Читать дальше »

Антивитаминдер ферменттердің құрамындағы витаминдер­дің орнына кофермент ретінде орналасып, ферменттердің актив­тілігін жояды, соның әсерінен авитаминоз пайда болады. Мысалы: никотин қышқылының аналогтары –  антивитаминдер (2-кесте) аденил қышқылымен қосылып жалған коферменттер НАД⁺ (нико­тинамидадениндинуклеотид) түзіп, НАД – тәуелді оксидоредукта­залардың ферменттік активтілігін жояды. Антивитаминдердің тағы бір мысалы бола алатыны авидин-жұмыртқа белогы. Авидин Н (биотин) витаминімен биологиялық активтілігі жойылған кешен түзіп, бұл витаминнің зат алмасу қызметіне қатынасуына кедергі жасайды.

... Читать дальше »

Ұйқы безі әрі эндокриндік, әрі секреторлық қызмет атқарады. Ішкі секрециялық қызметті Лангерганс аралшықтары атқарады. Аралшықтар альфа-, бета және дельта торшалардан құралады. Альфа-торшалар глюкагон гормонын, бета-торшалар — инсулин гормонын, ал делъта-торшалар — соматостатин гормонын бөледі

Инсулин гормонын алғаш рет канада ғалымдары Бантинг және Бест анықтаған. Инсулин торша мембранасының глюкозаға деген өтімділігін жоғарылатады, глюкозаның торшаға өтуін жандандырады, гликогеннің түзілуін күшейтіп, оның бауырда ыдырауын бәсеңдетеді, май қышқылдарының тотығуын, кетонды денелердің түзілуін тежейді майдың қорға жиналуын жақсартады, белок биосинтезін арттырады.

... Читать дальше »

Ас қорытудың маңызы. Адам өз тіршілігіне қажетті қоректік заттарды тамақтану арқылы алады. Желінген тамақ сол күйінде бойға сіңбейді. Сондықтан ол ас қорыту мүшелерінде қорытылып, ыдырап, соның нәтижесінде гіайда болған заттардан организм өзіне тән бейімделген заттарды құрады.

Астың құрамындағы заттар бірнеше сағаттың ішінде болшектеніп, қорытылып, ыдырауы тиіс. Тамақтың құрамы (нан, ет, ірімшік, кәртөп, сүт, қияр, қызамық, жұмыртқа, алма, өрік т. б.) адам денесіндегі ұлпалардың заттарына мүлде ұқсамайтындықтан, олар қорытылып, дененің ұлпаларын жасауға қажетті қарапайым заттарға бөлінеді. Мұндай  бөліну адам денесінде ерекше жүйе құратын  — ас қорыту мүшелерінде болады.

... Читать дальше »

Сіңіру деп әр турлі заттардың Жасушалар қабаты мен Жасушааралық саңлаулар аркылы қан мен лимфаға өтуін қамтамасыз ететін физиологиялық процесті айтады, Сіңіру процесі дененің барлық ұлпаларында орын алады, дегенмен оны атқаруға құрылысы мен қызметіне байланысты ас қорыту жолының эпителийі жақсы бейімделген.

Сіңіру процесін қамтамасыз етуде Жасуша мембранасы мен Жасушааралық заттар маңызды рөл атқарады. Қазіргі кездегі деректерге сәйкес қоректік заттарды сіңіру процесі үш түрлі жолмен атқарылады. Су, аммиак, түрлі дәрілер, бөгде заттар физика заңдылықтары (осмос, сүзілу (филыпрация), диффузия) негізінде сіңіріледі. Бұл құбылысқа Жасуша мембранасыңда мөлшері 4 ангстрем шамасында майда жасушалардың болуы мумкіндік береді. Қоректік заттардың біраз бөлігі пино ... Читать дальше »

Асқорыту түрлері тіршілік ортасының жағдайына, қоректік заттардың қасиеттері мен табиғатына байланысіы ас қорытудың бірнеше түрлері (механизмдерді) қалыптасқан. Олар мыналар

1. Жасушалық ас қорыту түрлі тығыз немесе сұйық  заттарды Жасуша ішіне сіңіріп, оларды цитоплазма ферменттерінің әсерімен ыдырату процестерімен бейнеленеді. Фагоцитоз (тығыз заттарды сіңіру) және линоцитоз (сұйық  тамшыларды қарбу) құбылыс тары осы Жасушалық ас қорытудың белгісі. Жасушалық ас қорыту бір Жасушалы қарапайым  жануарларға тән .

2. Жас ... Читать дальше »

Ащы ішекте еңделген химус біртіндел жеке-жеке үлеспен тоқ ішекке өтеді. Тоқ ішек үщ бөлімнен тұрады. Олар буйен, жиек ішек және тік ішек. Жылқыңа жиек ішекті қарта, сиыр мен түйеде — қима деп атайды. Тоқ ішек ащы ішекке қарағаңца әлдеқайда кеңірек келеді. Оның жалпы ұзындығы  сиырда 6-13 м, қоңда — 3,5-10 м, жъщқыда —

9 м, түйеде — 18-22 м, ал сиымдылығы күйіс малында ас қорыту жолының жалпы сыйымдылығының 11-15 пайызы, жынқыңа — 40-60 пайызы шамасыңда.

Тоқ ішектің кілегейлі қабьиында бүрлер болмай ... Читать дальше »

Ферменттер немесе энзимдер — тірі Жасушалардың барлық әрекеттеріне қатысатын, органикалық заттарды өзтеріске үшырататын, зат алмасу процесін реттейтін биологиялық катализаторлар, айырықша белоктар. Ферменттердің қатысуының нәтижесінде химиялық реакциялардың жүруіне қажет қуат шығыны азаяды.

Тірі организмде жүретін барлық лроцестер ферменттердің қатысуымен атқарылады. Олардың әсерімен қорек құрамындан күрделі заттар қарапайым қосылыстарға ыдырап, соңынан олардан осы организмге тән макромолекулалар түзіледі.

Ферменттерге өте зор ... Читать дальше »

Зат алмасу (метаболизм) бір-бірімен тыгыз байланысты ассимиляция және диссимиляция процестерінің жиынтығы. Ассимиляця — зат алмасу процесінің қоректік заттарды қабылдаумен, оларды дененің құрылымына — тірі материяға (жасуша цитоплазмасына, организм қорына) айналдырумен байланысты бөлімі. Ол бірнеше сатыда аткарылады

1) сыртқы ортадан организмге қажет заттарды қабылдау;

... Читать дальше »

Қарында қабылданған қорек механикалық және химиялық өңңеуден өтеді, ісініп бөрітеді, сұйылып ериді, сілекей мен қарын сөлінің әсерінен ыдырай (қорытыла) бастайды. Қарында қышқылдық орта қалыптасады да, қоректік заттар ыдыраудың тек алғашқы сатыларынан өтеді. Бірақ химиялық процестердің үстірттігіне қарамай, қарыңдағы  өңдеу деңгейінің қоректің дұрыс  қорытылын, сіңуі үшін рөлі өте зор.

Қарыңдағы әрекетшіл орта қарын сөлінің құрамында түз қышқылының болуына байланысты қалыптасады. Тұз қышқылының қарындағы ас қорытуда маңызы зор. Ол бұйығы ферменг пепсиногенді белсенді фермент пепсинге айналдырады; белоктарды ісшдіріп, олардың құрылысы н бүзады да (денатурация), қорьпылуын жеңілдетеді; гастриннің бөлінуін тежеп, секретиннің бөлінуін күшейтеді; қар ... Читать дальше »

Өкпе қуыс мүше. Ол белгілі мөлшерде ауа сиғыза алады. Мысалы, адам еркін дем алған кезде 500 мл ауа жұтып, дәл осы мөлшерде де шығарады (жылқы — 5-6 л). Бұл  тыныстық ауа.

Адам терең дем алса тыныс ауасына қосымша 1,5л (жылқы 10-12л) ауа жұта алады. Ауаның бұл  мөлшерін қосымша (үстеме) ауа деп атайд ... Читать дальше »

Ауыз қуысы сүйекті тұлға сүйеніші мен арнаулы мүшелерден тұрады. Бұл мүшелерге ерін, ұрт, қызыл иек, тіс, тіл, таңдай, тілшік, ауыз қуысына бөлу өзектері ашылатын үш жұп сілекей бездері және көмекей бездері жатады. Ауыз қуысының тұлға сүйеніші жоғарғы және төменгі жақ сүйектерден, олардың байланыс сіңірлері мен еттерінен тұрады. Іш жағынан ауыз қуысы көп қабатты жалпақ эпителийден құралған сілекейлі қабықпен астарланады. Осы сілекейлі қабықта көптеген кілегей және сілекей бездері болады. Олар орналасу орнына қарай ерін, үрт, тіл, тілшік бездері деп аталады. Ауыз қуысына үш жұп ірі сілекей бездерінің (шықшыт, алқым, бүғақ) де өзегі ашылады.

... Читать дальше »

Қарында өнделген қорек жеке-жеке үлеспен ащы ішекке өтеді. Ащы ішек үш бөлімге — ұлтабар ұшына (жіңішке ішекке), аш ішекке, мықын ішекке бөлінеді. Ащы ішекте қоректік заттар ең соңғы өнімдерге дейін ыдырап, денеге сіңеді. Мұндай күрделі процестердің атқарылуына ішек қуысына ферметтерге бай ас қорыту сөлдерінің бөлінуі және ішектің кілегей қабығының құрылымдық ерекшеліктері әсер етеді.

Кілегейлі қабықтың 1 см2-де 2500-ге дейін ішек бұрлері орын тебеді. Сондықтан ішектің ішкі беткейі барқыт түгіне ұқсас. Осыдан ішектің сору (сіңіру) беткейі 20 еседен артық ұлғаяды, адамда ол шамамен 200 м2.

... Читать дальше »

Жоспар:

1. Жас ерекшеліктер физиологиясы мен мектеп гигиенасының пәні, міндеттері, басқа ғылымдармен байланысы, зерттеу әдістері.

2. Адам организмінің жалпы сызбанұсқасы.

... Читать дальше »

Орталық нерв жүйесінің негізгі бөлігі – ми. Ол им сауытында орналасқан. Ересек адамда мидың салмағы 1400-1450 г құрайды. Мидан 12 жұп нервтер тарап, миды көптеген ішкі мүшелермен, беттің, мойынның еттерімен, тілмен, көзбен байланыстырады жєне сезім мүшелерінен келген ақпаратты миға жеткізеді. Бұларға I — иіс, II — көру, III — көз қимылдатқыш, IV — шығыршық, V – үшкіл, VI – бұру, VII – бет, VIII – дыбыс, IX – тіл-жұтқыншақ, X – кезеген, XI – қосымша, XII – тіласты нервтері жатады. Ми артқы ми, (сопақша ми мен варолий көпірі), мишық, ортаңғы ми, аралық ми жєне екі ми сыңарларынан тұрады.

Артқы ми. Артқы мидың құрамына сопақша ми және Варолий көпірі кiредi. Артқы мидың тiршiлiктегi ... Читать дальше »

Беттік кешен клетканың сыртқы ортамен қарым-қатынасын қамтамасыз етеді. Ол барьерлік, тасымалдау, рецепторлық, сондай-ақ рецепторлардың қабылдаған ақпараттарды цитоплазманың терең қабаттарына тасымалдаушы қызметтерін атқарады.
Беттік кешеннің негізі клетканың сыртқы мембранасы немесе плазмалемма деп аталатын биологиялық мембрана болып табылады. Плазмалемма қалыңдығы шамамен 7-10 нм, тығыз орналасқан ақуыз бен липидтер молекулаларынан түзілген үлбіршек, жарық микроскопынан көрінбейді.  ... Читать дальше »

Билет №1
1. Зат алмасудың өнімдерін ағзадан шығару. Бұл процесте бүйрек және терінің маңызы.
2. Табиғи бірлестік, оның негізгі топтары, қоректену тізбегі.
3. Бірнеше пробирка ішінен 1-2см тереңдікте егетін тұқымы бар пробирканы таңдап алып, түсіндір.

Билет №2
1. Адам ағзасының тіршілік әрекеті құбылыстарының реттелуі. Жүйкелік және гуморальді реттелудің өзара байланысы.
2. Жасушаның маңызы және оның мәні.
3. Тұқымның өнуіне ауаның қажетін дәлелдейтін тәжіребені түсіндір.

Билет №3
1. Цитоплаз ... Читать дальше »

Организмде белгілі бір әрекетгерді (функцияларды) реттейтін өзіңдік әсері бар органикалық қосылыстарды биологиялық белсенді заттар дейді. Оларды төрт топқа бөледі: гормондар, гормоноидтар, парагормондар, телегрондар .

Ішкі секреция бездерінің өнімдерін (инсулин, тироксин, гидрокортизон т.б.) гормондар деп атайды. Олар қан арқылы бүкіл денеге тарап, гормондық реттеу тетігін қалыптастырады. Жеке торшаларда түзіліп, солардың өзіне ғана әсер ететін физиологиялық белсенді заттарды торшалық гормондар дейді. Ал торшаларда түзіліп, ұлпаларға жайылып, олардың қызметіне әсер ететін физиологиялық белсенді заттарды ұлпалық гормондар немесе гистогормондар деп атайды.

... Читать дальше »

Бөлу үрдісінің маңызы 
Зат алмасу үрдісі барысында бір жағынан организмге қажетті жаңа қосылыстар түзілсе, екіншіден организм пайдалана алмайтын түрлі ыдырау өнімдері пайда болады. Мысал ретінде несепнәр, зәр қышқылы, креатинин, аммиак т.с.с. атауға болады. Бұл өнімдер организмде көп жиналса, оның тіршілік әрекетіне үлкен зиян келеді, организм уланады, мұндай жағдай өлімге әкеп соқтырады.Сондықтан қалыпты жағдайда арнаулы мүшелер қызметі нәтижесінде уытты ыдырау өнімдерінің мөлшері организмнің ішкі ортасында артып кетпей бір деңгейде сақталады. Организмнің зат алмасу процесінің уьттты ыдырау өнімдерінен, түрлі бөгде заттардан, су, тұз және органикалық заттардың шамадан артық мөлшерінен арылуын қамтамасыз ететін процесті бөлу немесе экскреци ... Читать дальше »

Ж о с п а р:
1. Кіріспе
2. Әдебиетке шолу
3. Казталовка ауданында мүйізді іріқара бруцеллезін жою шараларын еткізудің күнтізбелік жоспары
4. Эпизоотологиялық тексеру картасы эпизоотологиялық ошақтар туралы мәліметтер
5. Жоспарға тусініктеме
6. Қорытынды
7. Қосымшалар
8. Қолданылған әдебиеттер

К і р і с п е

Індетке қарсы күрес жүргізетін бөлім Республика көлемінде кездесетін жұқпалы аурулар мен паразит ауруларын болдырмау, алдын алу, сақтандыру және оған қарсы күрес жос ... Читать дальше »

Аннелидтер (латынша «annulus» — сақина) немесе буылтық құрттар типі — жоғарғы сатыдағы құрттар, целом қуысты (Coelomata) жануарлар. Бұлардың денесі кезектесіп қайталанып келетін сегменттерден немесе метамерлерден кұралған. Дене сегмент аралықтары қыналған белдеумен бөлініп тұрады әрі ішкі мүшелері де сегменттелген, яғни сыртқы метамериясы ішкі метамериясына сәйкес. Тағы бір ерекшелігі дененің екінші қуысы немесе целом қуысы бар. Ол бірінші қуысты (схизоцель) ығыстырып, өзіндік қабықталған қабаты бар қуысқа айналады. Қуыс сегменттелген және сұйық затқа толы. Целомның қалыптасуына байланысты қан айналу жүйесі де дамыған.
... Читать дальше »