Әрбір кәсіптің өз мамандығы болатыны секілді, журналистік мамандық та өз саласы бойынша пайда болған. Журналист басқаға ұқсамайтын, өзгелерден айырмашылығы бар мамандық. Ол өз, творчествосы арқылы қоғамға, адамға қызмет етеді. Жалпы журналист қандай дәрежеде жұмыс істесе де, қоғамдық ақпараттық саланың қызметкері болып есептеледі. Ол әркез жаңаны жақтаушы, бар жақсылықты қолдаушы болып табылады. Сөйтіп газет-журнал немесе радио мен телевидениенің жұмысын атқарып, творчестволық қызмет жасайды. Ол редакция жүмысында бірінші — ұйымдастырушылық, екінші -әдеби өңдеу, үшінші шығармашылықпен айналысады. Бұл үшін оған білім мен қабілет керек.
... Читать дальше »

Испанияның мерзімді баспасөзі көп уақытқа дейін Еуропа елдерінің баспасөзінен артта қалып келді. Оның себебі елдегі инквизицияның жалпы рухани өмірге катаң бақылау жасауынан еді. Алайда бұл елдегі алғашқы типография ХҮ ғасырдың 60-шы жылдары пайда болып, онда бірінші басылған кітап 1468 жылы Бартоломейдің «Грамматика» деген еңбегі болатын. Алғашқы газеттің шығуы Хуан Австрийский деген кісінің есімімен байланысты. Ол 1661 жылы «Гасета нуэва де Мадрид» Деп аталатын газетті басып шығарды. Аталған басылымның 2 жыл бойы 8 беттен тұратын 20 нөмірі шықты. Тек ХҮШ ғасырдың екінші жартысында ғана мерзімді басылымның саны өсе бастады. 1753-ші жылы күнделікті шығатын бірінші газет «Диарио де Мадрид» (Мадрид газеті) басылып шықты. Бірақ оған материалдардың жетіспеуінен көбіне оқырмандардың өлеңдері, жұмыс істеуг ... Читать дальше »

Италия журналистикасының бастау көздері Римнің сонау кездері пайда болған. Мысалы, «Акта дьюрна попули романи» («Рим халқының күнделікті ісі») деген антикалық дәуірімен байланыстырылады. Ол кезде жыл сайын немесе белгілі бір уақытта қолжазба түріндегі газеттер мемлекет өмірі, қоғамдық оқиғалар, соғыстар мен әртүрлі ойындар туралы мәліметтер жариялап тұрған. Цезарьдың бұйрығы бойынша «Комментариус рерум новарум» («Жаңа окиғалар туралы жазбалар») деген апталықты 300 құл көшіріп, 10 мың тираждан астам данамен таратып отырған.

... Читать дальше »

1991 жылы 31 тамызда Қырғызстан Республикасы өзінің тәуелсіздігін жариялады. 1993 жылы мамырда парламент жаңа заң қабылдады. Алғашқы жылдары Республикада 16 партия құрылды. Сонымен қатар социал демократиялық «еркін» демократиялық қозғалысы. Қырғызстан Республикасында конституция боцынша БАҚ еркін. 14-ші, 16-шы статья бойынша азаматтардың еркін сөйлеуіне, ойлауына, өз ұсыныстары мен пікірлерін еркін білдіруге құқылары бар. БАҚ туралы заң 1992 жылы 2 мамырда қабылданды.

... Читать дальше »

Бұл мемлекет өздерінің тәуелсіздігін 1991 ж. 1 қыркүйекте жариялады. Өзбекстандағы БАҚ «ӨзбекСССР БАҚ туралы заңға» жүгінеді. Өзбек Республикасы Конституциясының 67- бабында айтылғандай – БАҚ еркін. 1997 ж. Парламент екі бірдей заң қабылдады. 1) Еркін ақпарат алуға кепілдік. 2) Кәсіпқой журналисттің жұмысын қорғау. БАҚ мекемелері пресса мемлекеттік комитетінің қарамағынан өтуге тиіс. Телевидение және радиостанцияларда саяси партиялар мен жалпы қозғалыстар жөнінде заң бойынша ақпарат таратуға жол берілмейді (3 бап). Сонымен қатар Республикада тәуелсіз басылымдар бар. Мысалы: «Тәуелсіздік». Бірақ бұл газет ұзаққа бармады. Алғашқы редакторы Альберг Мусин 1992 ж. Алматыда болған ЮНЕСКО семинарында тәуелсіз басылымдарды жетілдіру жөнінде шағым түсірді. Ол тәуелсіздердің басылымдарының қызметкерлері билік басынд ... Читать дальше »

Радиожурналистиканың деректі-көркем жанрлары радионын табиғатын танытып, оның тек бұқаралық ақпарат кұралы ғана емес, үлкен өнер саласы екенін көрсетуге мүмкіндік береді. дыбысталатын тіл кұдіретімен деректі-көркем туындылардын жасауына жол ашты. Өйткені, жанрлардьң бұл тобы радиожурналистика мен радиодраматургияның үйлесімі мен үндестігі аясында дүниеге келетін радиотуындыларды қамтиды. Олардың құрылымы деректі және әдеби-көркем элементтердің синтезімен, өзара бірлесіп әрекет етуімен сипатталады.

... Читать дальше »

Бүкіл өлемде болып жатқан қазіргі заманғы зор өзгерістерге байланысты журналистика да жаңа көзқарасты, жаңа үғымды, жаңаша ойлауды қажет етеді. Уақыт өткен сайын ішкі-сыртқы саясат баспасөз, радио мен тележурналистиканың алдына тың міндеттер қояды Ондай міндеттерді орындау үшін бүкіл коллектив болып,ізденістер жасау арқылы жұмыс істеу қажет. Бұл орайда-журналистердің интеллектуалдық тәжірибесін қолданбай болмайды. Әсіресе, бұл салада халықаралық тәжірибелерге ерекше назар аударып отыру қажет. Мәселен, дамыған шетелдерде бүгінгі ақпарат құралдары қалай жұмыс істейді, соған назар аударған жөн. Ол үшін олардың жұмысына, журналистік творчествосына талдау жасап, қорыта білу керек. Мұндай тәжірибе алмасу материалдар, хабарлар дайындауда түр мен стильді жаңартуға, уақыт өзгерісіне сай хабарлар беруге мүмкіндік жасайды. Стандарттан қашып, тапқ ... Читать дальше »

Швейцария газет-журнал ісінде ертеден тарихы бар елдер қатарына жатады. Мұнда алғашқы басылым парақшалары ХҮ-ХҮІ ғасырларда пайда болған. 1610 жылы «Ординари вохенцайтунг» (Әдеттегі апталық газет) нөмірі жарыққа шықты. Бұл Еуропада алғаш шыққан үш мерзімді басылымның бірі болатын. Ал 1634-1635 жылдары Женевада «Меркюр сюисс» (Швейцария меркурийі) және «Меркюр дэта» (Мемлекеттік меркурий) газеттері шығып, олардың арасында өткір айтыстар жүргізілді. ХҮІІІ ғасырда Ағарту дәуірінің идеялары таралуына байланысты жаңадан көптеген тиографиялар мен информациялық басылымдар, газеттер мен журналдар пайда болды. Бұдан соңғы ХІХ-ХХ ғасырларда Швейцарияда баспасөз жөнінде үлкен жетістіктер жүзеге асты. Көптеген басылымдар бай да, тұрақты дәстүрге сүйеніп отырады. Мәселен XIX ғасырдың 50-ші жылдары елде шыққан 406 ... Читать дальше »

ҒЫЛЫМИ  ТЕХНИКАЛЫҚ ПРОГРЕСС — ғылым мен техниканың бірегей, бір-бірімен сабақтаса, біртіндеп   дамуы. Ол 16 — 18 ғасырдағы   мануфактуралық өндірістен, ғылыми теориялық және технологиялық қызметтер өзара жақындасып, тоғыса түскен кезден бастау алады. Бұған дейін материалдық өндіріс, негізінен, империялық тәжірибені, кәсіби кұпияны қорландырып, машық тәсілдерді жинақтау есебінен баяу дамып келді. Сонымен бірге табиғат туралы ғылыми теориялық таным аясында да ілгерілеу ниеті байқалды, бірақ ол теологиялық-схоластикалық қасаңдықта қамалып,    өндірістік амал-шараларға  ұдайы әрі тікелей ықпал ете   алмады. 16 ғасы ... Читать дальше »

Мұқан Әбуғалиев 1927 жылы 27 наурызда Семей қаласында жұмысшы отбасында дүниеге келген.
Балалар үйін­де өскен балаң жігіт 16 жасында Шығыс Қазақстан облыстық “Ал­тай большевигі” газетіне курьер болып қызметке кіріседі.
Курьер бола жүріп қолына қалам алып, газетке мақалалар жаза бастайды. Аз уақытта корректор, әдеби қызметкер, бөлім басты­ғына дейін көтеріледі.
Мұқан Әбуғалиев облыстық “Коммунизм туы” газетінде 12 жыл жауапты хатшы, 5 жыл редактордың орынбасары, 15 жыл бойы редактор қызметін атқарыпты.

... Читать дальше »

Адамзат қай жерде өмір сүрмесін дыбыстар әлемінде, түрлі дыбыстардың ортасында болады. Адам өміріне оның етене еніп кеткендігі соншалықты — сағаттың тықылы, машинаның гүрілі т.б. сияқты айналадағы тұрмыстық шулар еленбейді. Ал, құлақка сіңіп, үйреншікті болған дыбыстар ортасынан бөліне қалған жағдайда, солардың жетіспей түратындығы аңғарылады.

«Радионың өзі — дыбыс искусствосы. Дыбыс адамның нәзік түйсігіне соғып, ұғым туғызатын эмоциялық құбылыс. Дыбыс өнері өмір шындығын, көркем образдарды естірту арқылы бейнелейді. Бұл оның ... Читать дальше »

Микрофондар — акустикалық тербелісті электрлі тербеліске айналдыратын құрал. Ол телефон және радиобайланысында, теледидарлар мен радио хабарларын таратуда, дыбыс жазу орындарында және күшейту жүйелерінде қолданылады. «Микрофон» сөзі — гректің «микро» — аз, шағын, «фоне» — дыбыс деген сөзінен шыққаны этимологияда дәлелденген. Дыбыстық тербелістерді қабылдап, бірден электрлі сигналға айналды-ратын бірден-бір құрал. Яғни, микрофон алдында сөйленген сөз төменгі жиіліктегі электр тогына өзгертіледі. Дыбыс ауа толқындарьшың әсерінен тербеліске түсетін жұқа диафрагма катушкаға тиеді. Катушкаға диафрагма тиген кезде магнит өрісі пайда болады. Оның әсер етуі арқылы ток индукцияланады. Иидукц ... Читать дальше »

Бүгінгі күнде дамыған мемлекеттер қатарындағы елдерде сандық радиохабар тарату технологиясына көңіл бөлінуде. Оның кәдімгі  аналогтық радиохабардан немен ерекшеленетінін көрейік:

Ең алдымен дыбыс сапасындағы ерекш ... Читать дальше »

Кеңестік тележурналистиканың басты міндеті – қоғамдық пікірді партияның саясатында белгіленген мақсаттар мен міндеттерге сәйкес қалыптасытур арқылы аудиторияға тұрақты ықпал ету болды. Сонымен бірге марксизм-ленинизм тұрғысынан қоғамдық өмірдің көкейтесті құбылыстарын түсіндіретін, бағалайтын шығармаларды жасау және тарату, сол заманның жанды тарихын жасау, қоғамдық сананы қалыптастыруға қатысу, көпшіліктің және жекелеген тұлғалардың тәжірибелік қызметін жандандыру, халыққа қоғамдық, экономикалық және мәдени өмірдің маңызды оқиғалары туралы хабарлап отру, тәрбие, ойын-сауық, оқыту құралы ретінде көпшілікке қызмет көрсетудің мәні дәйекетлді.

... Читать дальше »

Тележурналситика жанрлары мен пішіндері газет пен радиода орныққан, кезеңдер бойында сыннан өткен жанрлар негізінде дамып, орнықты. Газет жанрлары радионың өзгешелігіне сәйкестеніп, келе-келе радиоэфирге сіңісті. Радио ағашында радиогазет үлігісінде дамыса, телеэкран спецификасына тележурнал ыңғайлы болды. Сөйтіп, тележурналстика жанры тележурнал қойнауынан  бастау алып, дамыды. Зерттеуде баспасөз бен кино, радио мен телевизия жанрларының арасындағы әлеуметтік-саяси, танымдық-тәрбиелілік функцияларының бір-біріне жақын екендігі ғылыми дәлелденді. Дегенмен, тележанрларды зерттегенде сюжеттің өн бойындағы көріністі мәнерлеуші құралдардың бейнені саналуан пішінге құбылтатын ерекшелігіне айрықша назар аударылды.

... Читать дальше »

Телепублицистің даралық сипаты, шеберлігінің ауқымы, парасат-пайымы үемі көрерменнің көз алдынан өтіп отырады. «Атамекен” хабарындағы Қ.Игісіновтің студияда әңгімелеу өнері, кейіпкер бейнесін ашу шеберлігінен кең тынысты, эпикалық серпілісті, С. Оразалиновтың хабарында адамда болуға тиісті табиғи сезімдер, үміт, арман, күйіну, сүйіну, ризалық, өкінішті, Б.Омаров жүргізген «Жеті күн”, «Бетпе — беттегі” тереңдік пен болмысқа, өмір құбылысына көзқарастағы жүйелі тұтастықпен, өмір иірімдерінің қоғамдық-әлеуметтік мәнін аша білгендігіне жан-жақты талдау жасалынды.

... Читать дальше »